وزارت بهداشت وجود مواد مخدر و شیشه در توتون قلیان داران را تایید کرد

خسرو صادق نیت، در گفت‌و‌گوی با ایرنا در پاسخ به این پرسش که آیا استفاده از مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین را در توتون قلیان‌ها تایید می کنید، گفت: بله، گزارش‌های متعددی داشتیم که حتی آن قدر دوز مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین در توتون قلیان‌ها بالا بوده که مسمومیت حاد ایجاد کرده و قطعاً تعداد مواردی که با دوز کمتر مصرف شده و مسمومیت حاد نداده، بسیار بیشتر است.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این مصاحبه به پرسش‌هايی درباره مراکز عرضه قلیان، نحوه عملکرد آنها و اقدامات وزارت بهداشت پاسخ داد.

• شنیده شده برخی در مراکز عرضه قلیان، از مواد مخدر و ترکیبات شیشه مثل آ مفتامین هم استفاده می شود، این گزارشها چقدر صحت دارد؟

صادق نیت: این گزارش‌ها صحیح است و در موارد متعددی مسمومیت حاد بعد از استعمال قلیان داشته‌ایم که به خاطر دوز بالای مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین آن بوده است، خود من در بیمارستان لقمان که محل ارجاع مسمومیت‌ها در تهران است. با چند نفر از این افراد صحبت کردم در برخی موارد، فرد مصرف کننده نمی‌دانسته که این مواد را مصرف می‌کند و فکر می‌کرده، احساس سرخوشی او ناشی از نوع توتون قلیان است.

وقتی با موارد مسمومیت حاد ناشی از مصرف دوز بالای مواد مخدر و ترکیبات شیشه بعد از مصرف قلیان مواجه می‌شویم معنای آن این است که حتما تعداد موارد بسیار زیاد دیگری وجود دارد که با دوز پایین‌تر این مواد را به توتون قلیان اضافه می‌کنند تا مشتریانشان احساس سرخوشی بیشتری کنند، با این تصور که این لذت ناشی از دود عادی قلیان است، موارد بسیار زیادی که در گزارش‌های رسمی نمی‌آید.

اغلب مصرف کنندگان این مواد در مراکز عرضه قلیان، به مواد مخدر وابستگی پیدا می‌کنند، معتاد می‌شوند و دیگر نمی‌توانند آن را کنار بگذارند. این یکی از روش‌های سودجویی اماکن عرضه قلیان است، تا افراد به این مراکز مراجعات مکرر داشته باشند و بتوانند هزینه‌‌های بیشتری از آنها بگیرند و در واقع برای کسب سود بیشتر مشتریانشان را معتاد می‌کنند.

•  آیا این اقدامی سازماندهی شده است و مثلا تولید کنندگان توتون، این مواد را اضافه می‌کنند یا به صورت موردی برخی قهوه خانه‌ها مواد مخدر و شیشه را به توتون اضافه می‌کنند؟

صادق نیت: هنوز اطلاعات دقیق و مستندی که مطمئن شویم، اقدامی سازماندهی شده است و مثلا برند خاصی این مواد را به توتون اضافه می‌کند، نداریم ولی مطمئن هستیم که افرادی به صورت خاص توتون را با مواد مخدر و شیشه برای مشتریانشان آماده می‌کنند و به دنبال وابسته کردن مشتریان خود هستند، گزارش‌های رسمی متعددی از این اقدام داریم که در قهوه خانه یا هر مرکز دیگر عرضه قلیان که اغلب غیر مجاز هستند، این مواد را اضافه می‌کنند.

• آیا هزینه افزایش این مواد برای آنها مقرون به صرفه است؟

صادق نیت: هزینه استفاده از مواد برای آنها زیاد نیست و برایشان صرف می‌کند که این مواد را اضافه کنند.

• آیا چنین مواردی فقط در تهران گزارش شده یا در سراسر کشور بوده است؟

صادق نیت: گزارش‌های متعددی که در اختیار داریم از تهران است اما مطمئن هستیم که در شهرهای دیگر نیز این اتفاق می‌افتد چون کار سختی نیست، هزینه بالایی هم ندارد و به راحتی می‌توانند این مواد را به توتون قلیان اضافه کنند.

• ریشه‌های این کار در چیست؟

صادق نیت: ریشه آن در سودجویی افرادی است که قلیان عرضه می‌کنند، هیچ عامل دیگری وجود ندارد جز اینکه افرادی سلامت مردم را به قیمت سودجویی خودشان به خطر می‌اندازند و با فروش سلامت مردم، درآمد کسب می‌کنند. کسی که برای شروع کارش دست به چنین اقدامی می‌زند، برای ادامه آن هم هیچ مانعی جلوی خودش نمی‌بیند و از هر روشی استفاده می‌کند تا به هر قیمتی که شده، پول بیشتری به دست آورد.

• مواردی هم شنیده می‌شود که در خود توتون‌های بسته بندی شده، فلزات سنگین و مواد شیمیایی مضر و خطرناک وجود دارد، موادی که نباید در توتون باشد، چنین مواردی را تایید می‌کنید؟

صادق نیت: به طور کلی چون اغلب این توتون‌ها به صورت غیر قانونی و قاچاق وارد کشور می‌شوند، هر گونه آلودگی می‌توانند داشته باشند، بعضی از این آلودگی‌ها ممکن است، عمدی و برخی هم غیر عمدی باشد. مساله این است که هیچ استانداردی برای کالاهای قاچاق وجود ندارد که بگوییم، این حداقل کیفیت را رعایت می‌کنند و سیگار یا توتونی که تولید یا وارد می‌شود این سطح از استاندارد را دارد،چون نظارتی هم در مورد آنها وجود ندارد. به همین علت خیلی وقت‌ها، محصولاتی با آلودگی بالا وارد بازار می‌شوند.

• به طور کلی سیاست وزارت بهداشت برای برخورد با مراکز عرضه کننده قلیان چیست، در برخی دوره‌ها این مراکز تعطیل می‌شدند و گاهی نیز با آنها مدارا می شود،اکنون سیاست وزارت بهداشت چیست؟

صادق نیت: سیاست و برخورد وزارت بهداشت در درجه اول فرهنگ‌سازی است، زیرا تا زمانی که خود مردم نخواهند و برخورد با مراکز عرضه قلیان را مطالبه نکنند، اقدامات دولت و ارگان‌های دولتی به جایی نمی‌رسد و نتیجه‌ای نخواهد داشت. بنابراین فعلا روی فرهنگ سازی تمرکز داریم تا بعد بتوانیم سطح دسترسی را به حداقل برسانیم.

• اقدام عملی انجام نداده‌اید؟

صادق نیت: اولین اقدام این است که از سال گذشته هیچ مجوز جدیدی برای عرضه قلیان به کسی داده نشده است، ممنوعیت صدور مجوز جدید عرضه قلیان سال گذشته با همکاری وزارت بهداشت و وزارت صنعت ابلاغ شد و دیگر هیچ صنفی نمی‌تواند اجازه عرضه قلیان بگیرد.

• پس آنهایی که از قبل مجوز داشتند، می‌توانند به فعالیتشان ادامه دهند؟

صادق نیت: فعلا آنهایی که از قبل مجوز داشته اند می‌توانند، قلیان عرضه کنند، البته یکسری مراکز غیر قانونی هستند که مجوز عرضه قلیان ندارند، به خصوص رستوران‌های سنتی که وظیفه دارند، غذا و محیط سنتی سالم برای مشتریانشان ایجاد کنند، به این مراکز فعلا تذکر داده می‌شود، البته با برخی از آنها که به تذکرات قانونی توجه نمی‌کنند، برخورد شده است.

برخی از این مراکز هم هستند که در ساعاتی که نظارت‌ها کمتر می‌شود (احتمالا ساعات عصر و شب) به عرضه قلیان اقدام می‌کنند که نسبت به برخورد با آنها باید برخورد جدی‌تری صورت بگیرد. اکنون سیاست دولت این است که تا جای ممکن برخورد قهرآمیز نداشته باشد و از مسیر قانونی برای کنترل این پدیده جلو برود اما اگر در نهایت این مراکز به تذکرها توجهی نکردند، اعمال قانون برای آنها صورت می‌گیرد.

• پس اولویت با مراکزی است که مجوز ندارد و قهوه خانه‌هایی که مجوز دارند، فعلا مشکلی برای عرضه قلیان ندارند؟

صادق نیت: بله، چون در مراکز جدید بیشتر خانواده‌ها و جوانان و نوجوانان حضور پیدا می‌کند، هدف اصلی جلوگیری از افزایش مصرف در بین نوجوانان و به خصوص دور نگهداشتن کودکان از دود دست دوم است، زیرا اغلب کودکان و نوجوانانی که در معرض دود دخانیات قرار می‌گیرند، در آینده مصرف کننده دخانیات می‌شوند و آمارها نشان می‌دهد، 90 درصد کودکانی که در معرض دود دست دوم قرار می‌گیرند، در آینده مصرف کننده دخانیات می‌شوند.